"AVAM" HİKMƏTİ (Ustad şair Oktay Şamilə ithaf) - Ədalət Qarabulud.

medeniyyet

16:06 6.10.2025 436

"AVAM" HİKMƏTİ

(Ustad şair Oktay Şamilə ithaf)

Ön söz

Bu poetik silsilə, insan ruhunun sükut, gözəllik, ayrılıq və taleyin mistik izləri ilə danışan bir səyahətdir. “Avam Hikməti” silsiləsi Oktay Şamilin bioqrafik izlərini, fəlsəfi düşüncələrini və poetik hisslərini birləşdirir. Hər hissə insanın daxili səsindən doğan bir misra, bir dua, bir sükut qatını əks etdirir.
Silsilənin məqsədi oxucunu yalnız sözlərin səthi ilə deyil, həm də onların iç səsindəki hikmətlərlə qarşı-qarşıya qoymaqdır. Avamlıq burada sadəcə sadəlik deyil - Tanrı ilə ünsiyyətin bir yoludur, insanın özünü kəşf etməsinin poetik formasını təşkil edir.

I. Mən avam azərbaycanlı – kölgəylə söhbət

Mən avam azərbaycanlıyam,
fikirim dağdan süzülür, bulaq kimi,
amma bulağın da yuxarısında bir daş var -
Tanrının imzası kimi, soyuq, lakin səmimi.
Dağlar danışmır,
dərələr susur,
amma onların qəlbində bir ağrı var,
gizli və bitməz.
Uşaqlığım daş döşündə qaldı,
bulaq sularını içib sözün dadını öyrəndim.
O arzular indi paslanmış misra kimi
dilimdə uyuşub qalır.
Gözəlliyə baş əydim - amma uzaqdan,
çünki yaxınlıq yanar, uzaqlıqsa dua kimi saf qalar.
Bir kapşonlu qız keçdi yağışdan -
gözəllik məndən keçdi,
mən isə öz-özümə bir uşaq kimi danladım taleyi.
Ayrılıq bir dənizdi, dedim,
mən o dənizin boğulan dalğasıyam.
Bəzən elə gəlir ki, Allah da təəssüf edir
bəzi insan ixtiralarına.
Süni zəka – süni dua kimidi,
dua təkcə beyindən deyil,
ürəkdən gəlməlidi.
Məmur kimidi həyat - imza atır, amma oxumur.
İnsan bir sənəddi, Tanrının imzalamadığı sənəd.

II. Dağların sükutu

Dağlar danışmır artıq -
dilini zaman yeyib,
səsini külək aparıb.
O dağların qəlbindəki sükut,
Tanrının ən ağır kəlməsidi.
Mən o dağların qucağında böyüdüm,
bulaq sularını içib sözün dadını öyrəndim.
Daşların arasıyla gələn səssizlikdə
elə bil mələklər nəfəs alırdı.
Bir daş vardı kəndimizin üstündə,
onu hər il yağış yuyar,
amma heç vaxt ağartmazdı.
Bəzən günah da daşa hopur,
və daş da dua etməyi unudur.
Dağların sükutu mənə
insanın iç səsini öyrətdi:
danışmaq asandı,
susmaqsa Tanrının imtahanıdı.
Görəsən, dağların ucalığı
bizi kiçiltmək üçündür, yoxsa biz çox alçaldıq deyə
onlar ucaldılarmı?
Mən hər daşda bir insan görürəm:
biri donub, biri çatlayıb, biri susub.
Sanki dünya bütövlükdə bir dağdı,
insan da onun içindəki əks-səda.

III. Kapşonlu Qız və Dua

Bir aprel dumanında,
gözəllik sükut kimi düşdü qarşıma -
kapşonunun altında yağışdan islanmış
bir uşaq siması vardı.
O qız mənə baxmadı,
amma baxışının yoxluğu baxış idi.
O, dünyadan xəbərsiz deyildi -
sadəcə, dünyanın yalanından yorulmuşdu.
Gözəllik bəzən belədi:
necə ki, Tanrı görünmür,
amma var -
eləcə o da, görünmədən var olur.
Mən o an dondum,
bir misra kimi dilimdə ilişib qaldı həyat.
O qız ötüb keçdi,
amma mənim ruhumda iz buraxdı -
iz deyil, dua kimi bir işıq.
Bəzən elə bilirəm,
Tanrı qadın gözəlliyində təzahür edir -
çünki qadın yaratmaq deyil, yaradıcılığın özüdü.
O kapşonlu qız,
yağışa qarışmış bir surə kimi
keçdi pillələrdən.
Əlimdən tutanda,
sanki düşməyə qoymadı
yalnız bədənimi yox, ruhumu da.

IV. Universitet qapısı və tale imtahanı

Həyat – bir imtahandı,
amma bilet nömrəsini Tanrı çəkir.
Bəzən suallar tanış gəlir,
bəzən səssizliyin içindən gəlir sualın özü.
O gün universitetin qapısında dayanmışdım,
əlimdə kağız, içimdə duman.
Soruşdu:
- Hə, avam oğul,
düşünürsənmi, biliyin yolu
ürəkdən keçirmi, yoxsa ağıl yoluyla?
Mən susdum.
Sükutum bəlkə də cavab idi.
Çünki elə o an
bir qadın səsi eşitdim içimdə -
Səidə İmamzadə idi,
amma mələk kimi danışdı:
“Niyə bu uşağı incidirsiniz? Yazın qiymətini, getsin də...”
Həyat bəzən bir “üç”lə keçir,
amma o “üç”
üç mələyin qanadı kimidi:
inan, ümid et, döz.
İndi hər səhər günəş açanda
yenidən o qapının önündəyəm.
Tanrı qarşıma çıxır,
gülümsəyir və soruşur:
- Hazırsan?
- Nəyə, İlahi?
- Öz cavabına.

V. İclaslardan qaçan adam və sükutun mərtəbəsi

Mən iclaslardan qaçdım,
çünki orda sözlər taxta idi,
amma sandalyələr danışırdı.
Hər səsdə bir mənfəət yatırdı,
hər susqunluqda bir həqiqət ölürdü.
Mən o səslərdən qaçdım -
qaçdım və sükutun qucağına girdim.
Söz çoxaldıqca həqiqət azalır,
çünki çox söz – az ruha bərabərdi.
Sükutda isə ruh öz evini tapır.
Dünya bir iclas otağıdı,
hamı danışır, heç kim dinləmir.
Mən isə bu “avam təxəllüsü”mlə
adımdan çox ruhumu çağırıram.
Bir gün ölüm də gələcək,
əlində bir dəftər,
dəftərin başlığı: “Məruzə – İnsan ömrü”.
Və Tanrı soruşacaq:
- Necə, söylə, çox danışdınmı, az dinlədinmi?
Mən deyəcəyəm:
- Dinlədim, İlahi, çox dinlədim.
Daşları, küləyi, dağları,
və Sənin sükutunu.

VI. Maradonanın tabutu və ölümə yazılan müraciət

Bir gecə yuxuda gördüm —
dünya qara bir stadion idi,
ortasında bir tabut dayanmışdı,
üzərində qızılı hərflərlə yazılmışdı:
“Maradona - Tanrının oyunçusu.”
Milyonlarla adam ağlayırdı,
amma ağlamağın səsi də reklam kimi gəlirdi.
Mən o izdihamda
öz təkliyimə bükülmüşdüm.
Tabuta yaxınlaşdım -
oradakı bədən bir insandan çox,
bir simvol idi:
Uduzan bütün bəşəriyyətin simvolu.
Onda anladım:
ölüm də bir oyundu,
amma top – ürəkdi,
və biz onu hər səhv addımda itiririk.
Mən ölüm mələyinə məktub yazdım: