Bakı şəhərinin Xətai rayonunda, Köhnə Günəşli massivində baş verən son tikinti qalmaqalı paytaxtın şəhərsalma mədəniyyətindəki dərin problemləri bir daha üzə çıxardı. Məsələ, ilk baxışda, “adi” bir qanunsuz mərtəbəartırma hadisəsi kimi görünə bilər. Lakin bu, tək bir binanın deyil, bütöv bir sistemin çürümüş mexanizmini göstərən ciddi siqnaldır. Söhbət dörd mərtəbə kimi nəzərdə tutulan bir yaşayış binasının üzərinə qanunsuz şəkildə beşinci, altıncı, hətta yeddinci mərtəbələrin əlavə edilməsindən gedir. Bu fakt təkcə tikinti qanunvericiliyinin kobud şəkildə pozulması deyil, həm də dövlət nəzarəti institutlarının faktiki iflasını göstərir. Axı, tikinti prosesi kağız üzərində deyil, real məkanda baş verir – o, şəhərin mərkəzində ucalır, gündəlik onlarla gözün önündən keçir. Belə olan halda, necə olur ki, bu qədər böyük həcimli özbaşınalığa aylarla göz yumulur?
Qanunvericilik açıq şəkildə bildirir: hər bir tikinti layihəsi yalnız müvafiq icazə sənədləri ilə həyata keçirilə bilər. Layihədə nəzərdə tutulan mərtəbə sayı dəyişdirildikdə, yenidən razılaşdırma proseduru aparılmalıdır. Lakin bu binada görünür ki, “kağız” yox, “maraq” işləyib.
Fövqəladə Hallar Nazirliyinin açıqlamasına görə, şirkət tələb olunan sənədləri təqdim etmədiyi üçün işlər dayandırılıb. Amma sual açıq qalır: əgər sənədlər əvvəldən yox idisə, necə oldu ki, binanın beşinci və altıncı mərtəbələri tam şəkildə inşa olundu? Deməli, proses ya bilərəkdən görməzliyə vurulub, ya da qeyri-rəsmi razılıqlar əsasında aparılıb. İctimai qınaq yaranandan sonra isə “dayandırılma” bəyanatı sadəcə kosmetik addım kimi səslənir.
Müzakirələrdə xüsusilə bir iddia diqqət çəkir: guya Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rafiq Quliyev bu qanunsuzluqdan xəbərdar olub. Əgər bu fakt təsdiqlənərsə, söhbət artıq tək bir tikinti şirkətinin özbaşınalığından deyil, sistemli maraq əlaqələrindən gedəcək.
Rayon rəhbərliyi öz ərazisində baş verən bu miqyaslı pozuntudan xəbərsiz ola bilməzdi. Çünki tikinti prosesi nə bir gün, nə bir ayda başa çatmır. Bünövrə qazılır, mərtəbələr ucalır, kommunikasiya xətləri çəkilir – bütün bu mərhələlərdə nəzarət mexanizmləri fəaliyyətdə olmalı idi. Əgər bu mexanizmlər susursa, deməli, burada ya səhlənkarlıq, ya da maraqlı tərəf olmaq ehtimalı var.
Təəssüf ki, bu cür hallar Bakıda ilk deyil. Bir çox hallarda “artıq” mərtəbələr sonradan rəsmi qərarlarla leqallaşdırılıb. Bu praktika, əslində, qanunsuzluğa yaşıl işıq yandırmaq deməkdir. Çünki hər belə hadisə növbətisinə presedent yaradır – tik, sonra “həll edərik”.
Belə şəraitdə nə hüquqi məsuliyyət qalır, nə də şəhərsalma intizamı. Hər “əlavə mərtəbə” – həm sakinlərin təhlükəsizliyinə risk, həm də şəhərin daşıma qabiliyyətinə zərbədir. Yollar, kanalizasiya, enerji xətləri dörd mərtəbə üçün hesablandığı halda, yeddi mərtəbəlik yük daşımağa məcbur qalır. Bu, təkcə binaların deyil, bütöv şəhərin sabitliyini sarsıdır.
Qarşı tərəfin də mövqeyini dərc etməyə hazırıq.